Lees ook:

Hoe kom ik als een ster uit mijn liefdesverdriet?

(lezing, gehouden in centrum De Roos op het Liefdesverdrietsymposium, februari 2005)

Vanochtend belde Zwaantje mij met een dringende boodschap. Ze zei: "Geef je over aan de werkelijkheid."
En dat is nu juist wat iemand met liefdesverdriet niet kan.
Voor hem is het zoals ik 't in mijn boek geschreven heb:

"Gisteren heb ik honderd blokjes om Zwaantjes huis gelopen. Ik at niet en keek steeds omhoog naar haar ramen. 's Avonds viel ik doodmoe neer, met een stijve nek."

Dat was ik. Hoe komt iemand zover? Uit eenzaamheid. Hoe wordt je zo eenzaam? Als je je net verlaten voelt door je liefste. Dat is de meest absolute eenzaamheid die een mens hebben kan.
Want die ander, van wie jij houdt, met wie jij warme zielsovereenkomst ervaart, die heeft jou verlaten.
En daar zit je.
Alleen. Ergere eenzaamheid is er niet. Het verlies van honderd vrienden lijkt er niet op. Die ander, dat ben jijzelf. Je vereenzelvigt je met haar of hem, volkomen.
Je bent alleen en de uren gaan traag. Je huilt. Je ligt. Je belt radeloos anderen. maar je komt er niet uit. De ene, de ware antwoordt immers niet meer.

Je moet jezelf opnieuw uitvinden.
Hoe kwam ik eruit?
Ik liep rondjes. Ik probeerde het contact te herstellen. Ik wachtte,zolang zij dat wilde. Ik kwam met rozen terug, na maanden. Maar het lukte niet; ze wou niet meer of ze aarzelde eindeloos. Ik was aan het lijntje. Zodat ik zelf een besluit moest nemen.
Je moet jezelf opnieuw uitvinden.

Wie ben jij, zonder die ander?
Ik vond uit dat ik verstand van liefdesverdriet had gekregen. En een deskundige was geworden.

Ik ging andere mensen, die het hebben, ermee helpen. Anderen kon ik vaak beter helpen dan mijzelf. Haarscherpe adviezen geef ik anderen. Maar aan mij zelf zijn die adviezen minder goed besteed, voor mij zijn diezelfde adviezen vaak botte messen. Het als in het Spaanse spreekwoord: "In het huis van de ijzersmid zijn er slechts houten messen."Dus luisterde ik stiekem mee naar mijn stem als ik anderen adviseerde en dat hielp me.

Wat is mijn ervaring uit al die hartverscheurende verhalen en de toepassing van zoveel anti-ldvd-modellen?

De ontwikkeling van een gevoelswetenschap, althans bij mij, in een hartverscheurende samenleving. Waarin seriëel ldvd een gevolg is van seriële monogamie. De heersende mode. Waarin liefde steeds meer een product is dat men koopt via de computer, via de dating website. Na elke teleurstelling in een relatie staat nu immers de computer klaar om ons via zo'n dating website aan een andere, ogenschijnlijk leukere partner te helpen. Dat houdt de boel in beweging. Dat verhoogt ook het tempo van de relatiewisselingen op een steeds dynamischer liefdesmarkt.

Wat zijn de meest voorkomende beletselen om liefdesverdriet te overwinnen?

a. Verstopte woede

Ik had er last van, dat ik me zelf een verwijt maakte. dat ik mijn vrouw gevraagd had een tijd weg te gaan. Ik vergaf het mezelf niet.
Mijn woede op haar kwam daardoor pas heel laat op gang.

Het verstoppen van de woede, dat is iets wat ook zonder reden gebeurt. Terwijl toch de woede een belangrijke verlosser is. Kafka: "De woede bevrijdt de ziel van een last." Dat is echt zo, de woede is een bevrijder.

Ik had een patiënt die na een jaar nog in tranen was over haar vertrek. En toch, zij had hem schandelijk in de steek gelaten, op het moment dat hij een groot probleem op zijn werk had en gedeprimeerd raakte.

Waarom blokkeerde hij zijn woede en smoorde hij in tranen?

ik weet het niet. Een sterk terugverlangen. Hij bleef van haar houden.

Ik raadde hem aan haar een afrekening te sturen.Hij verweet haar verraad aan afspraken, die van hart tot hart tussen hen gemaakt waren. Die was raak.

De volgende keer dat de patiënt kwam, voelde hij zich opgeruimd. Boven zijn afrekening had hij dan ook geschrevem: opruiming. Hij had zijn liefdesverdriet door de afrekening opgeruimd.


B. Valse hoop

Er komt iemand bij me, die nadat zijn vriendin uit huis vertrokken is, ineens ontdekt dat hij heel veel van haar houdt. De vrouw is ontroerd, maar verkiest toch, denkt hij, een ander omdat hij zo gesloten is. Ik vraag: Leg je haar uit waarom je toen gesloten was en waarom jij nu speciaal zo van haar houdt? Hij antwoordt dat hij dat niet in tien woorden kan. En wel zou willen, maar hoopt dat zij uit zichzelf terugkomt.

Valse hoop! lijkt mij. Valse hoop, de gevaarlijkste vijand van iedereen met ldvd. Want die valse hoop houdt je in je terugverlangen. Waardoor je blijft houden van iemand die er niet meer is. Die niet meer bestaat, omdat zij een andere koers is ingeslagen.

Hij heeft zich nu voorgenomen om het haar alsnog te gaan uitleggen, waarom zij de enig denkbare vrouw voor hem is.
Ik zat mee te luisteren en ik dacht: zelf wil ik haar niet meer terugveroveren. Ik houd mij rustig en richt mij op mijzelf en anderen.

Valse hoop is een grote vijand. Valse hoop ontstaat uit onmachtig terugverlangen.

Wie liefdesverdriet heeft moet een klare keuze maken: òf een overtuigende en gevoelige poging tot terugveroveren doen, òf alle hoop laten varen en een nieuw mens worden. Zo'n klare keuze is moeilijk.
Wie een poging tot terugveroveren doet, moet zichzelf eisen en grenzen stellen. Bijvoorbeeld een grens in de tijd.


C . Verslaving aan de ander. ( het voordeel niet kunnen zien van te zijn zonder nepliefde) .

Een jongen kwam bij me en was al jaren in tranen.

Zijn geliefde was weg gegaan, toen hij er niet voor koos om zijn apothekersopleiding af te maken. Een apotheker als schoonzoon, dat was de droom van zijn a.s. schoonvader. Die jongen zelf wilde liever nadenken over wat hij eigenlijk wilde.
Waarom ben je niet blij, zei ik. Dat je nu zonder de nepliefde van iemand bent die alleen van je houdt als jij apotheker wordt?

Hij bleef een lange tijd op de bank huilen, toen ze weg was. Hij was afhankelijk, ja verslaafd aan haar. Haar stem, haar geur, haar uiterlijk. maar koos ervoor om edelsmid te worden en zonder nepliefde te leven. In plaats daarvan van zichzelf te gaan houden, als edelsmid.
Ik vond het een heel sympathieke jongen.

Ik vind deze drie voorbeelden heel interessant, omdat het helpt te zien hoe het afscheidsproces, waardoor je je bevrijd van deprimerende ldvd, belemmerd kan worden. Voorbeelden van hoe je jezelf verhindert weer blij te worden.

Verstopte woede, valse hoop, verslaving : het zijn allemaal verschijnselen die horen bij een vastgezet terugverlangen.

Door dat terugverlangen houdt je jezelf gevangen, in een put. Een put waarvan de wanden versierd zijn met eindeloze rijen foto's van het verleden.

Besef: liefde is niet iemand tegen zijn zin achterna zitten.

Liefde is wel: bij je zelf zijn en van jezelf houden.

Liefde is: het verhaal begrijpen, verwerken en er de positieve energie voor de toekomst in ontdekken. Ontleen er kracht aan, zie wat je rol was, vergeef je zelf je fouten en mobiliseer je liefdeswoede als het nodig is. Zie ook dat liefde voor een ander mens altijd verbonden is en moet zijn met liefde voor anderen, voor de wereld. Sluit jezelf niet op in liefde voor éen persoon. Dat is niet liefdevol.

Probeer het verhaal buiten je te zetten, als iets wat in het verleden speelde.
Jij nu bent anders. Die ander is er niet meer, want het is iemand anders geworden.

Zelf zit ik nu met het probleem. het laatste jaar had ik een relatie met een nieuwe vriendin, die het vorige maand beëindigd heeft. Die deed dat niet om deze avond extra levendig te maken, maar ik worstel er dus nu weer vers mee. Ik heb het weer helemaal! Ik voel me verraden. Ik probeer alles te doen wat ik mijn stem andere liefdesverdrietpatiënten met succes hoor aanraden.

Dus, als je uit de put wilt klimmen:

- eerst het besef over de wijdere kracht van liefde
- de verzelfstandiging van het verhaal buiten jezelf
- de nieuwe persoon vinden die je bent.

Probeer af te kicken. Voedt je geest dus niet langer met beelden van haar of zijn heerlijke gestalte. Berg haar of zijn foto's weggeborgen op en denk zoveel mogelijk aan anderen.

Ook als je lijf schraal voelt en, want het mist de strelingen. Het lijf heeft daarvoor tijd nodig. Aangezien de relatie waaraan ik nu denk (zie: feuilleton Jachtlust , op deze site) maar een jaar duurde, zal de afkickperiode niet langer dan een half jaar zijn. Een half jaar van afnemende pijn.
Ik houd nog van haar, wil haar begrijpen, maar alles wat met terugverlangen te maken heeft bekijk ik zo critisch mogelijk. En toch is het hevig. natuurlijk schrijf ik en praat ik erover. Hoe kom ik er van af?

Ik heb een geheim (kan het in deze intieme kring wel in vertrouwen zeggen) plan om iedereen die haar zou kunnen begrijpen te gaan spreken, zodat ik de bron van haar soort liefde helemaal goed begrijp en mijn eigen opvattingen en persoon daartegenover kan voelen. Ik realiseer me dat ik het niet over haar heb, maar over mijn voorstelling van haar.

Ik ruim mijn huis op. Ik doe mijn werk, betaal mijn rekeningen en zorg voor mijn dochter. Ik probeer ook afstand te scheppen, door de communicatie met haar te beperken tot afwikkeling van wat afgewikkeld moet worden.
Ik hoop dat ik zo mijn liefde voor haar kan overdragen naar mijzelf, want ik kan het nu beter gebruiken dan zij.

Ook nu is mijn eenzaamheid groot. Maar anders dan de vorige keer verwijt ik mijzelf niets. Háár daarentegen veel. Mijn woede is groot en fel. Maar bedreigd door akelige insluip van scheuten terugverlangen en weemoed, die haar willen ontzien en vol zijn van valse hoop.

Een citaat uit feuilleton Jachtlust:
" Hoe is het mogelijk, vroeg ik me af, dat ik zo genaaid ben? Dat de briljante hoofdrolspeelster van mijn verrukkelijke toneelstuk er nu ineens vandoor gegaan was?
Waar was mijn verstand van liefde al die tijd geweest?

Mijn hersens kraakten. Mijn hart pompte. Ik liep heen en weer als een kalkoen zonder veren. Ik pakte mijn hoofd tussen twee handen, dan weer rende ik naar de tafel om aantekeningen in mijn dagboek te smijten. Of ik klauw de telefoon. Om vrienden uit te leggen dat ik gek aan het worden was.
"Ik heb zo'n pijn, zo'n liefdespijn!" riep ik.
Niks verrukkelijk toneelstuk, een nachtmerrie. En zij, dacht ik, was een relatiezwendelares geweest. "

De woede komt dus aardig los.
De oorzaak van het nieuwe liefdesverdriet is, denk ik, dat ik het oude, dat voor Zwaantje, nog niet helemaal verwerkt had. Ik had nog een zwakke plek, waardoor ik te gretig iemand slikte die niet echt bij me paste. Ik had nog onbestorven liefdesverdriet.
Nieuwe, blinde liefde kan pas als je je oude liefdesverdriet echt helemaal verteerd hebt.

Bestaat ziende liefde? Meestal zie je pas achteraf. Maar als je goed oplet, nog tijdens je relatie, en de ander en jezelf in de spiegel scherp ziet, dan bespaar je jezelf later heel wat liefdesverdriet.
En bespoedig je het proces van verwerking. De geboorte van een verse ik, met een nieuw bewustzijn over wie je bent. Verlost van nepliefde, helemaal bij je zelf. Verlost van de dynamische liefdesmarkt waarin wij geacht worden mee te spelen.

Ach, eigenlijk is het eenvoudig. Wat Zwaantje zei, toen ze me vanochtend belde, vlak voor deze lezing, is waar.
Ze zei: "Geef je over aan de werkelijkheid zoals die is. Houd daarvan! Scherm je niet af door een voorstelling van wat liefde zou moeten zijn!" Natuurlijk heeft zij gelijk. Dus ik houd van mijn dochter. Ik houd van mijn geveltuintje. Ik houd van jullie. Ik houd van mijzelf.

Zó kom je als een ster uit je liefdesverdriet.
Want liefdesverdriet is de pijnlijke bevalling van een nieuwe mens.


Enkele citaten:

Kan ik bestaan zonder dat zij mij ziet?

Eigenlijk niet, maar het is denkbaar. Mijn rechterhand kan knijpen in mijn linkerhand. Toch klopt het niet, want ik besta alleen dankzij liefde en die zit in haar. De slimmerik die zegt dat ik mijn eigen liefde op haar gericht heeft, vergist zich. Ook de dingen en de natur bestaan niet echt meer. Want in hen kan ik alleen geloven als ik zelf besta.

Hij is pijnlijk mooi, de zonnige lente met een lieveheersbeestje op het raam.

Maar hij is leeg van Antilope, nergens zie ik mijn dier galopperen tussen de groene struiken of happen van de roze bloesems van de meidoorns. Steeds als ik de Regenboogstraat oversteek, krijg ik het gevoel dat ik "warm" ben, dat ik haar zou kunnen zien, omdat zij in die richting haar paleis heeft. De hele buurt aan de overkant van de drukke straat kleurt abrikozenoranje, naar haar jasje. De kwelling is niet voorbij aan iets anders kan ik amper denken. Zij ontkent dat zij de oorzaak van mijn kwelling is. Maar ze weet dat ik naar haar verlang en toch brengt zij haar liefde als water naar mijn dorstige lippen - om het terug te nemen zodra ik ervan drinken wil.

Gisteren heb ik honderd blokjes om Zwaantjes huis gelopen. Ik at niet en keek steeds omhoog naar haar ramen. 's Avonds viel ik doodmoe neer, met een stijve nek.

Toen ik negen was, stond ik eens voor het huis van een meisje met een blond paardenstaartje, in de Vogelwijk bij de duinen.(...) Ik durfde niet tegen haar te praten, maar ik had er iets op gevonden. Ik had me in het plantsoen voor haar kamertje geposteerd en liet met een dwingende wijsvinger een vriendje rondjes om het plantsoen fietsen, op zijn glanzende sportkarretje. Daarmee bezwoer ik het blonde paardenstaartje, wist ik.